- خدا، من، ماه... و لذت تدریس تاریخ علم
خدا، من، ماه... و لذت تدریس تاریخ علم

طی چند ترم گذشته که برخی از دروس رشته تاریخ را تدریس کردم، ارائه واحدهای متفاوتی به من سپرده شد؛ تاریخ اجتماعی ایران، مبانی علم سیاست، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام و... ترم جاری، علیرغم اینکه به نظر نمی‌رسید توفیق تدریس در دانشگاه نصیبم شود، به واسطه لطف استاد بزرگواری که به حق مادر علمی من هستند و بخش بزرگی از موفقیت تحصیلی‌ام را مدیون زحمات و راهنمایی‌های ایشان هستم، درس «تاریخ علم» از گروه کتابداری به من سپرده شد، شاید به واسطه اینکه آن استاد عزیز، به علاقه وافر دانشجوی ارادتمندشان، به مباحث تاریخ و فلسفه علم واقف بودند و همچنین پیشینه تحصیلی من بیشتر فنی بوده است تا تاریخی.
بدون تردید تدریس تاریخ علم، گذشته از میل و گرایش شخصی‌ام به این مبحث، برای من لذت دیگری داشت، چرا که موجب شد بار دیگر شخصاً و این بار از سر توفیق اجباری، سیر اندیشه و دانش بشری را واکاوم و این کاوش دوباره، برای من خالی از آموختن نبود.
چند روزی است که وارد شانزدهمین سال هزاره سوم پس از میلاد شده‌ایم. حقیقت آنست که از زمان انقلاب کوپرنیکی تا به امروز، دانش بشری رشد معجزه‌آسایی داشته و پرده از اوهام بسیار برداشته است. دکارت با بنیانگذاردن هندسه تحلیلی‌ راه نوینی در ریاضیات گشود و نیوتن با پی‌افکندن مکانیک جدید خود، خطای دو هزار ساله ارسطو و دانشمندان اسکندرانی را در پاسخ به این سوال ساده که «چرا سیب بر زمین فرومی‌افتد ولی ماه نمی‌افتد؟»، پاسخ گفت. پزشکی از خرافات قرون وسطی رهایی جست، جان کودکان بیشماری را از مرگ نجات داد و انقلاب صنعتی و تکنولوژیک رفاه و آسایش انسان را از جدال ناتمام با نیروهای طبیعت فراهم آورد. داروین انسان را از برج عاج اشرف مخلوقات بودنش به زیر کشید و اینشتاین، آنسان که فهمش برای بسیاری از مردمان ناهنجار می‌نماید، مفاهیم کلاسیک زمان و مکان را در هم شکست.
چند روزی است که وارد شانزدهمین سال هزاره سوم پس از میلاد شده‌ایم، دانش انسان کیهان را به تسخیر خود کشیده و آن آسایش بهشت‌گونه‌ای که وعده ادیان بود را برای او به ارمغان آورده است، اما...
اما بشر همچنان گم‌کرده‌ای دارد و همچنان متحیر و مضطرب است. تحیری که بر سنگ گور امانوئل کانت نقش بسته: «دو چیز، هر چه مکررتر و ژرف‌تر به آن‌ها می‌اندیشم، ذهنم را با شگفتی و هیبت باز هم تازه‌تر و فزاینده‌تری به خود مشغول می‌دارند: آسمان پر ستاره بر فراز من و قانون اخلاقی در درون دل من». و اضطرابی که حتی پس از فتح تمامی قلل علم توسط عقل، جز با خلوت‌کردن در دل، تسکین نمی‌یابد.
آنجا که آسمان پرستاره شب فراخ است، ایستاده‌ روبروی پل خواجو، یا عزلت گزیده‌ بر پشت بامی، با خدا و ماه تنها هستیم.

دوشنبه ۱۴ دی ۱۳۹۴ ساعت ۲۳:۱۰
نظرات
...، سه‌شنبه 15 دی 1394 ساعت 18:02
چمدان: چه خوب که این گم‌شدۀ زیبا رو فراموش نکردین...
امیدوارم این حس خوب و این اشتیاق در تدریس رو طی سالیان حفظش کنید و همیشه باطراوت نگهش دارین.
تاریخ علم، سه‌شنبه 15 دی 1394 ساعت 19:30
اعلامی: خیلی عالی بود.
خدا من ماه، سه‌شنبه 15 دی 1394 ساعت 20:17
شریفی: عالی...
متنتون من رو یاد این شعر مولانا انداخت.
رو سر بنه به بالین تنها مرا رها کن
ترک من خراب شبگرد مبتلا کن
ماییم و موج سودا شب تا به روز تنها
خواهی بیا ببخشا خواهی برو جفا کن
ماییم و آب دیده در کنج غم خزیده
بر آب دیده ی ما صد جای آسیا کن
تاریخ علم، سه‌شنبه 15 دی 1394 ساعت 20:51
امیر صمدیان: خیلی ام عالی بود تبریک می گم بابت تدریس
تاریخ علم، سه‌شنبه 15 دی 1394 ساعت 22:45
بانوی عاشق بادوم سوخته: یک وقتایی هم هدف به دنبال آدم میاد... این یعنی قلبا خواستار تحققش بودید
تبریک میگم بهتون
پایدار باشید
...، چهارشنبه 16 دی 1394 ساعت 00:02
مائده: من حتما میخوام بیام سر کلاس هات آقای دکتر. لطف کن از ترم دیگه حتما ساعت کلاس هاتو بگو بهم.ممنون:)
موفقیت و خوشحالیت آرزومه.
، چهارشنبه 16 دی 1394 ساعت 14:11
پروین:
جهان را چو باران به بایستگی
روان را چو دانش به شایستگی
تدریس، دوشنبه 21 دی 1394 ساعت 14:33
حسین قانونی: خواندمت محمدجان

برای من در تدریس لذتی است که حتی در مطالعه نیست؛ بی نظیر است آموختن!
یاد ایام ...، سه‌شنبه 31 فروردین 1395 ساعت 00:05
حسن : محمدجان سلام
به رسم مردمان این بوم و بر که هراز گاه از حال هم خبردار می شوند، من هم گاه و بی گاه به شبنگار می آیم؛ برای خالی نبودن عریضه حتی ممکن است مطلبی را دوبار بخوانم.. اما طـبـع چـیـزی نـو به نو خواهد پس باز آی و بنویس که دل بی قرار توست.
درود فروان استاد عزیز!، سه‌شنبه 14 اردیبهشت 1395 ساعت 17:06
مریم: با خواندن این متن خاطرات دوران دانشجوییم در مقطع کارشناسی برایم زنده شد و هرگز حس اشتیاق حاضر شدن در کلاس شما از یادم نمی رود. شما استادی بودید که قبل از اینکه اندیشه را به ما بیاموزید اندیشیدن را یادمان دادید.
با آرزوی موفقیت و پیروزی